7. GÜN – ANADOLU BEYLERBEYLİĞİ MERKEZİ KÜTAHYA

Bugün Kütahya’nın Anadolu Beylerbeyliği merkezi oluşu ile ilgili bir yazı paylaşacağım. Aslında bu bilgiler değerli tarih araştırmacısı Halil ÖLMEZ’den…

Gelecek haftaki yazımı da bu yazının devamı olarak kaleme alacağım. Yani Anadolu Beylerbeyliği Merkezi Kütahya’nın dününü-bugününü gözler önüne sereceğiz. Önce dün…

“Anadolu Eyaleti veya Anadolu Beylerbeyliği, Yıldırım Bayezid tarafından 1393’de Timurtaş Paşa’nın Anadolu Beylerbeyi olarak Ankara’da bırakılması ile kurulmuştur.

Osmanlı İmparatorluğu’nun Rumeli Eyaleti’nden sonra kurulan ikinci eyaletidir. Kaynaklarda Timurtaş Paşa’nın Ankara’da bırakıldığı yazılıysa da Timurtaş Paşa Ankara Savaşı sonrası Timur tarafından Kütahya’da yakalanıp esir edilmiştir.

Ayrıca Takvacılar Camii’nin asıl adı Timurtaş Paşa Camii olup banisi Anadolu Beylerbeyi Timurtaş Paşa’dır. Eyaletin başkenti 1451 yılında resmen Kütahya olmuştur. Kütahya başkentli eyaletin ilk valisi (beylerbeyi) İshak Paşa hemen ardından Gedik Ahmet Paşa olmuştur. Eyalet sisteminin kaldırıldığı 1826 yılına kadar (sadece Kanuni’nin şahzadeleri Şehzade Bayezid ve Şehzade Selim’in valilikleri sırasında geçici olarak merkez yeninden Ankara yapılmış sonra tekrar Kütahya’ya çevrilmiştir.) tam 375 yıl Kütahya Anadolu Eyaleti’nin başkentliğini yapmıştır.

Bu tarihten sonra bölünerek 4 sancak merkezine çevrilmişti. Anadolu Beylerbeyliği sınırları içinde bulunan illerden bazıları şunlardır: Bursa, Eskişehir, Ankara, Manisa, Balıkesir, Afyon, Aydın, Muğla, Isparta, Antalya, Kastamonu, Sinop, Zonguldak ve Bartın.

Osmanlı İmparatorluğu’nda eyalet sistemi kullanıldığı için Anadolu Eyaleti ya da Beylerbeyliği kavramı tabii resmi bir kavramdır. Hatırlayalım ki Evliya Çelebi Kütahya’yı tanımlarken şu ifadeleri kullanıyor: “Kütahya Anadolu Eyaleti’nin tahtıdır, vezarettir. Mısır, Bağdat ve Budin vezirlerinden başka bütün vezirlerden üstündür”.

Ayrıca İsmail Hakkı Uzunçarşılı’ nın eserinden öğrendiğimiz kadarıyla Kütahya’dan yani Anadolu Beylerbeyliği vazifesinden Vezir-i Azam’ lığa yükselen paşa/vezir sayısı azımsanamayacak kadar çoktur. Ayrıca Kütahya’mız iki tane valisini de padişah çıkarmıştır. Bunlar Yıldırım Bayezid ve 2. Selim’dir.”